De val van het kabinet-Schoof is slecht nieuws voor de heersende klasse van Nederland. De nieuwe Tweede Kamerverkiezingen van 29 oktober zijn de derde in vijf jaar tijd. De kapitalisten hebben zeker regeringen gekregen die hun belangen gediend hebben – het punt is dat Rutte IV en Schoof geen stabiele kabinetten waren.
Dit terwijl de heersende klasse wel degelijk behoefte heeft aan een sterke, stabiele regering om structurele wijzigingen door te voeren in haar belang, en ten koste van de werkende klasse. Deze eis wordt weerspiegeld in de opinie van veel ‘experts’, media en kranten.
De internationale situatie wordt gebruikt om hysterisch te schreeuwen om meer en meer militarisering, nu de gedeeltelijke terugtrekking van het Amerikaans imperialisme uit Europa betekent dat de Europese kapitalisten zelf meer moeten betalen voor militaire uitgaven om hun belangen in Oost-Europa, Azië, Afrika en Latijns-Amerika veilig te stellen.
De verzorgingsstaat heeft de afgelopen decennia al veel te verduren gehad qua bezuinigingen en afbraak. Er werd ondanks de vele bezuinigingen lippendienst bewezen aan de verzorgingsstaat in Nederland en andere Europese landen, om te laten zien dat we fundamenteel anders waren dan het ruwe Amerikaanse kapitalisme, enz. Nu is dit ook niet meer veilig.
We zijn volgens kapitalistische commentatoren namelijk “naïef” en “verwend”. Nederlanders zouden te veel genieten van de verzorgingsstaat, zijn niet bereid te vechten voor hun land en hun “vrijheid”, en willen vooral niet te veel uren werken. Dit laatste zou ook bijdragen aan de onhoudbaarheid van de verzorgingsstaat.
Het wordt als een schande gezien dat werkende mensen niet altijd meer 40 uur willen werken en vaak kiezen voor een betere werk-privébalans (indien dit natuurlijk in hun persoonlijke situatie mogelijk is). Dat Nederlandse werknemers relatief meer thuiswerken dan werknemers in andere landen (wat natuurlijk ook komt door het grote aantal banen waarbij dit mogelijk is), is een grote steen des aanstoots. Thuis kan de baas immers minder controle uitvoeren en dus minder uit de werker persen.
Het punt is dat er in veel sectoren een arbeidstekort is en de arbeiders dus in een sterkere positie staan. Ze kunnen meer eisen op het gebied van werk-privébalans, een kortere werkweek, etc. Collectief staan de werkers al helemaal sterker. De stakingen van de afgelopen jaren hebben relatief veel binnengehaald – niet dankzij maar ondanks de vakbondsleiding. Het was immers moeilijker om de werkers te intimideren met woorden als “voor jou 10 anderen”. De NS-stakingen van juni tonen hetzelfde. De enorme macht van de NS-medewerkers was voor iedereen zichtbaar. Dit is de reden achter de hetze vanuit de pers met pleidooien aan de stakers om ‘verantwoordelijkheid’ te tonen.
De kern van de zaak is dat de heersende klasse in deze huidige internationale politiek-economische situatie vreest dat Nederland, net als andere Europese landen, een achterstand gaat verkrijgen op concurrenten als China en de VS. Het geklaag over het arbeidsethos van de Nederlandse werknemer weerspiegelt de noodzaak van het kapitaal om meer onbetaalde arbeidsuren (want dat is de bron van de winst) uit de werkers te persen, om zo de winsten te verhogen.
Zoals we in ons document Nederlandse Perspectieven van november 2024 schreven: “Het Nederlands kapitaal is alsnog zeer productief, maar verliest terrein aan concurrenten. Grootschalige investeringen in automatisering e.d. blijven achterlopen. De reden hiervoor is dat hiermee de output ook flink omhoog gaat, en het probleem is precies dat er op wereldschaal sprake is van ‘overcapaciteit’, d.w.z. een crisis van overproductie. De kapitalisten zullen dus proberen de productiviteitscrisis op te lossen door de absolute uitbuiting te verhogen; een absoluut recept voor klassenstrijd.”
Dit is precies waar we nu in zitten. En dan hebben we het nog niet eens gehad over andere structurele problemen zoals de woningnood, de stikstofcrisis, de asielopvangcapaciteitscrisis, enz. De oplossing hiervan vereist massale investeringen en planning. Onder het kapitalisme in crisis is dit niet mogelijk. Het systeem zal nu en dan investeringen toelaten, maar met geld dat het door bezuinigingen en aanvallen elders verkregen wordt.
De opkomst van de populisten bij de laatste verkiezingen was precies een weerspiegeling van de impasse van dit systeem. Hun totale falen in het kabinet-Schoof maakt een gedeeltelijke terugslag richting traditionele burgerlijke partijen als CDA mogelijk, uit een soort nostalgisch verlangen naar ‘vroeger’, maar geen enkele van deze partijen gaat een oplossing bieden. Daarnaast zullen NSC en BBB in oktober grotendeels weggevaagd worden, maar de PVV niet.
Er kan nog veel plaatsvinden tussen nu en 29 oktober. Zoals het nu staat, is de meest waarschijnlijke uitkomst een brede coalitie van GL/PvdA met burgerlijke partijen, die de politiek van het kapitaal gaat voortzetten in de lijn van Rutte en Schoof, met Wilders als demagogische ‘oppositie’. Het betekent ook meer klassenstrijd en druk op de leiding van de arbeidersbeweging om iets te doen. Daarmee is het noodzakelijker dan ooit om te bouwen aan een communistisch alternatief, om de collectief geproduceerde rijkdom van de werkers te benutten voor een goed leven voor iedereen, zonder dat het kapitaal dit van ons afpakt. Bouw mee aan een communistische organisatie en sluit je aan!