Zohran Mamdani’s verkiezing tot burgemeester van New York City is een van de meest hoogwaardige overwinningen voor een socialistische kandidaat in de Amerikaanse geschiedenis. In de ‘hoofdstad van het kapitalisme’ – de grootste stad in het machtigste imperialistische land op aarde – stemde meer dan een miljoen mensen op een zelfbeschreven democratisch socialist, in wat The New York Times correct beschreef als een ‘opmars van anti-establishment-frustratie’.
[Oorspronkelijk gepubliceerd op communistusa.org, de site van onze Amerikaanse zusterorganisatie]
De betekenis van deze politieke aardbeving kan bijna niet worden overdreven. Sinds Bernie Sanders begon met zijn eerste presidentiële campagne in 2015, hebben socialistische ideeën steeds meer terrein gewonnen binnen de Amerikaanse werkende klasse. Maar Zohrans overwinning is het duidelijkste signaal tot nu toe van de enorme ommezwaai in het massabewustzijn die de afgelopen decennia heeft plaatsgevonden.
‘Democratisch socialisme’ is mainstream geworden
Maar zo’n 9 maanden geleden stond een vrijwel onbekende Zohran op een magere 1% in de peilingen. Maar zijn oproepen tot huurbevriezingen voor appartementen in de gereguleerde sector, gratis stadsbussen, betaalbare kinderopvang en gemeentelijke supermarkten – naast zijn felle oppositie tegen Israëls genocidale oorlog in Gaza – trokken snel brede publieke steun. Hij bracht een 42.000-tellende achterban van vrijwilligers bijeen, wat hem naar vooruit dreef tot een indrukwekkende overwinning bij de voorverkiezingen over de favoriet van het establishment – en uiteindelijke door Trump gesteunde – Andrew Cuomo.
Sindsdien is zijn achterban uitgegroeid tot 104.000 vrijwilligers. Gezamenlijk hadden ze bij drie miljoen deuren aangeklopt en 4,4 miljoen telefonische oproepen gedaan in de aanloop naar verkiezingsdag. De afdeling New York van de Democratic Socialists of America (DSA) – die verspreid over de stad zo’n 10.000 leden heeft, inclusief Zohran zelf – vormde de ruggengraat van deze achterban.
Uiteindelijk maakte Cuomo’s $40 miljoen kostende campagne, met onder meer constante tv- en radioadvertenties tegen Mamdani, geen kans tegen Zohrans capaciteit om vrijwilligers te mobiliseren en om de frustratie en woede aan te voelen die miljoenen New Yorkers uit de werkende klasse hebben over de almaar toenemende kosten van het dagelijkse leven, de aanstootgevende welvaartsverschillen in de VS, en de gruwelijke misdaden van Israël die gesteund worden door het Amerikaans imperialisme.
Zohran won vooral de stem van veel hoogopgeleide werkers, maar hij won ook een meerderheid van de arme wijken voor hem. Zoals bijvoorbeeld een grote meerderheid in de Bronx, waar meer dan een kwart van de bewoners in armoede leeft.
Volgens Mamdani’s campagneteam gingen zo’n 6.568 mensen meteen akkoord om zich als vrijwilliger in te zetten toen ze hiervoor gevraagd werden door campagnevoerders. Een verdere 8.389 mensen gingen akkoord om zich als vrijwilliger in te zetten als gevolg van een telefonische oproep. Dit laat het niveau van enthousiasme zien voor een kandidaat die als een oprechte strijder wordt gezien door mensen die té lang geen politieke stem hebben gehad.
Het label ‘democratisch socialist’ was geen incidentele factor, maar juist een cruciaal onderdeel van Zohrans succes. Een peiling van CNN gaf aan dat 85% van Mamdani’s ongeveer 1 miljoen kiezers zich identificeert als een ‘democratische socialist’. Bij elkaar geteld identificeerde zo’n 25% van kiezers in New York zich met dit label. Dit volgt op een landelijke peiling in september die toonde dat een wonderbaarlijke 74% van Democratische stemmers door het hele land de term ‘democratisch socialist’ als een term zien dat dicht aansluit bij hun politieke overtuigingen.
Zohran won ondermeer:
- 65% van de kiezers die voor de eerste keer bij een burgemeestersverkiezing hebben gestemd
- 59% van de kiezers die een woning huren
- 59% van de respondenten die aangaven dat hun families financieel achteruitgaan
- 66% van de kiezers die zeiden dat de kosten voor het dagelijks leven het belangrijkste probleem zijn voor NYC
- 33% van de kiezers die aangaven een negatieve indruk te hebben van de Democratische Partij
- 65% van de kiezers die aangaven van beide politieke partijen een negatieve indruk te hebben
- 76% van de kiezers die aangaven dat zich verzetten tegen Trump een reden was om te stemmen
- 9% van de kiezers die vorig jaar op Trump hadden gestemd, en 9% die zichzelf identificeerden als MAGA-stemmers
Dit alles bevestigt wat de Revolutionaire Communistische Internationale heeft gezegd sinds Trumps herverkiezing vorig jaar: de werkende klasse van Amerika is niet in enige zin ‘naar rechts geschoven’. Maar, door de crisis van het Amerikaanse kapitalisme, en bovenal de crisis van de Amerikaanse economie, worden werkende mensen in de armen van anti-establishment-politici geduwd die zich als enige bereid tonen de status quo aan te pakken.
De groeiende aantrekkingskracht van links en rechts populisme is een warrige uitdrukking van de wanhopige zoektocht naar oplossingen voor de problemen die werkende mensen ervaren. In dit geval zien we een opmerkelijke situatie waarin een zelfverklaard socialist onderdeel is van een kapitalistische Democratische Partij, mede dankzij de afwezigheid van een massale arbeiderspartij in de VS.
In een stad waar zionistische Democraten al decennia aan het roer staan, is Zohrans verkiezing ook een belangrijke overwinning voor de solidariteitsbeweging met de Palestijnen. Zohrans oproep tot arrestatie van Netanyahu vanwege zijn oorlogsmisdaden – die door de burgerlijke media als een absurd standpunt wordt afgeschilderd – werd in feite gesteund door 63% van de stemmers bij de voorverkiezingen.
In zijn overwinningsspeech, die hij begon met het citeren van de befaamde Amerikaanse socialist Eugene Debs, beloofde Zohran om zijn verkiezingsbeloftes waar te maken en pronkte hij met zijn democratisch-socialistische kwalificaties:
“Als we over 58 dagen het stadhuis binnenstappen, zullen de verwachtingen hooggespannen zijn. We zullen ze waarmaken. Een groot New Yorker heeft ooit gezegd dat je campagne voert in poëzie, maar regeert in proza. Als dat waar is, laat het proza dat we schrijven dan nog steeds rijmen, en laten we een stralende stad bouwen voor iedereen. En we moeten een nieuwe weg inslaan, net zo moedig als de weg die we al hebben afgelegd.
De conventionele wijsheid zou je immers vertellen dat ik verre van de perfecte kandidaat ben. Ik ben jong, ondanks mijn beste pogingen om ouder te worden. Ik ben moslim. Ik ben een democratisch socialist. En het ergste van alles is dat ik weiger me hiervoor te verontschuldigen.”
Dit zou allemaal ondenkbaar zijn geweest in de VS van dertig jaar geleden. Na de val van de Sovjet-Unie stelde de Amerikaanse heersende klasse triomfantelijk dat socialisme alleen maar iets van vroeger zou zijn. Maar dit bleek een tijdelijke overwinning te zijn. We leven nu in een compleet andere wereld. Elk overgebleven misverstand dat de Amerikaanse werkende klasse op een of andere manier onbereikbaar zou zijn voor socialistische ideeën, kan nu voorgoed ter ruste gelegd worden. Het is overduidelijk dat socialistische politiek weer op de agenda staat in de VS.
De strijd is pas net begonnen
Toen het nieuws van zijn overwinning bekend werd, werd er gerapporteerd over extatische overwinningsfeesten in bars door heel Brooklyn en Queens. New York DSA onthulde een overwinningsposter die triomfantelijk verklaarde: ‘Het socialisme wint’.
Zohrans verkiezing is een ongetwijfelde overwinning tegen het kapitalisme en zionisme, maar nu is niet de tijd om zelfgenoegzaam te worden. De realiteit is dat het echte socialisme nog niet gewonnen heeft. Een felle strijd tegen New Yorks kapitalisten en de hele Amerikaanse heersende klasse ligt in het verschiet.
Sinds zijn voorverkiezingsoverwinning in juni hebben de bazen gedreigd met een kapitaalstaking tegen een door-Zohran-geleid New York. Trump heeft gesuggereerd dat hij federale financiering voor de stad zal blokkeren. New York State-gouverneur Kathy Hochul – een Democraat die met enige tegenzin Zohran had gesteund – hint er al lange tijd op dat zij nieuwe belastingen voor de rijken zal tegenhouden. Dit alles komt bovenop de honderden artikelen die de bourgeois pers al heeft gepubliceerd, waarin ze Zohran aanvallen en belasteren.
De druk vanuit de Democratische Partij, de burgerlijke media, een 300.000 man sterke gemeentelijke bureaucratie, de huisbazen en kapitalisten zal nu alleen maar toenemen. Cuomo mag dan wel verslagen zijn, honderden hooggeplaatste overheidsbureaucraten zullen op hun post blijven, en ze zullen hun strijd ten goede van de kapitalisten en huisbazen voortzetten onder Zohrans burgemeesterschap.
Alles wijst erop dat Zohran Mamdani door een oprecht gevoel wordt gedreven om de kosten van het dagelijks leven voor werkende mensen te verlagen. Helaas toont de geschiedenis aan dat er meer nodig is om de samenleving te veranderen dan goede intenties alleen. Om succesvol te zijn hebben we een wetenschappelijk begrip nodig over hoe de kapitalistische samenleving werkt en tegen wat voor soort tegenstanders we het moeten opnemen. Dat is waarom de Revolutionary Communists of America (RCA) constant hebben gepleit tegen het idee dat socialisten zich verkiesbaar stellen als Democraten – een institutionele partij van de klassenvijand. Hoewel we ons scharen achter een meerderheid van de werkende klasse van New York in het vieren van de nederlaag van een verderfelijke establishmentkandidaat, konden we niet onze steun verlenen aan Zohrans campagne terwijl hij voor de Democratische Partij meedeed aan de verkiezingen.
Zohran betreedt vijandelijk gebied, en hij zal een serieuze strategie nodig hebben om succesvol te zijn. Om te beginnen, moet hij zijn eigen woorden in zijn achterhoofd houden over de doelen van de socialistische beweging. Zoals hij zei in een Young DSA-conferentie in 2021:
“Het doel van dit hele project is niet alleen om het klassenbewustzijn te vergroten, maar vooral om het socialisme te verwezenlijken. Het vergroten van het klassenbewustzijn is daar natuurlijk een essentieel onderdeel van. Maar we moeten ervoor zorgen dat we kandidaten hebben die dat begrijpen en bereid zijn om dat naar voren te brengen... We moeten doorgaan met het kiezen van meer socialisten. En we moeten ervoor zorgen dat we ons socialisme zonder excuses uitdragen.”
Zohran had precies gelijk toen hij dit zei, maar tot dusver heeft hij nog niet naar zijn eigen advies geluisterd. Sinds de voorverkiezingen in juni hebben kapitalisten hemel en aarde bewogen om hem te temperen, en in een reeds van gesprekken achter gesloten deuren heeft Zohran ze een vriendelijk verhoor gegeven. Zoals The New York Times in oktober in detail beschreef:
“[Sinds juni] heeft Mamdani zich beziggehouden met een soort tweede voorverkiezing, waarbij hij stilletjes ontmoetingen heeft gehad met invloedrijke personen in de stad om steun te verwerven en zijn belangrijkste rivalen uit te schakelen... Een deel daarvan is in de media gekomen. Het grootste deel echter niet.
Mamdani heeft al maandenlang privéontmoetingen met voormalige leiders van het stadsbestuur, bedrijfsleiders, hoofden van kunst- en cultuurinstellingen in New York en sceptische lokale Democraten. De gesprekken worden gepresenteerd als kennismakingsgesprekken met de nieuwe politieke ster. Maar volgens mensen die op de hoogte zijn van de gesprekken hebben ze ook een dubbel doel. Mamdani heeft geprobeerd zichzelf te profileren als een nieuw type linkse politicus, iemand die luistert, zijn tekortkomingen inziet en bereid is om te groeien. Hij heeft toegegeven dat hij geen managementervaring heeft en heeft om advies gevraagd. Hij heeft gezocht naar raakvlakken...
Robert Wolf, lid van Partnership for New York City en een belangrijke fondsenwerver voor de Democratische Partij, zei dat hij is begonnen met sms'en met de kandidaat, waardoor hij een informele peiling is geworden voor de financiële en zakelijke gemeenschap van de stad. Wolf had deze maand ook een uur lang een ontmoeting met Mamdani in zijn campagnekantoor, een persoonlijk vervolg op een Zoom-bijeenkomst van een uur in augustus.
“Zohran is voor mij meer een progressieve kapitalist”, [zei] Wolf, en hij voegde eraan toe dat hij door hun privé-contacten ervan overtuigd was geraakt dat Mamdani het belang inzag van een bloeiende private sector in zijn New York.”
De Financial Times berichtte vrijwel hetzelfde op de vooravond van de verkiezing:
“Mamdani heeft sinds de voorverkiezingen hard gewerkt om zijn aantrekkingskracht te vergroten en de New Yorkers te bewijzen dat hij geen opruier is. Hij heeft ijverig gestreefd naar de steun van kiezers die aanvankelijk vijandig stonden tegenover zijn campagne, zoals grote bedrijven en Wall Street.
Aanvankelijk schrok hij de rijke elite af door te beloven de belastingen voor de rijkste inwoners en bedrijven van New York te verhogen. Hij stelde voor om een belasting van 2% in te voeren op inkomens van meer dan 1 miljoen dollar, wat 4 miljard dollar aan belastinginkomsten zou opleveren, en om het tarief van de vennootschapsbelasting van de staat te verhogen tot 11,5% – hetzelfde niveau als in het naburige New Jersey – wat jaarlijks ongeveer 5 miljard dollar zou opleveren.
Maar sinds de voorverkiezingen is “zijn boodschap veel genuanceerder geworden”, zegt Kathryn Wylde, hoofd van Partnership for New York City, een belangenorganisatie die enkele van de grootste werkgevers in de private sector van de stad vertegenwoordigt.”
Het verleiden van de klassenvijand is een gevaarlijk spel. De druk van deze besloten gesprekken heeft er al toe geleid dat Zohran al wat is teruggekomen op zijn woorden.
Gedurende de zomer zwoer hij zijn aanhangers te zullen “ontmoedigen” om de slogan “globalize the intifada” te gebruiken, bood hij in een besloten bijeenkomst zijn excuses aan een grote groep NYPD-agenten aan voor zijn uitspraken tijdens de George Floyd-opstand van 2020, en liet hij stilletjes doorschemeren dat het huurbevriezingsbeleid na vier jaar wellicht herzien moet worden.
Ook verzekerde hij zakenleiders dat hij zich niet heeft vastgelegd op het belasten van de rijken, en dat hij openstaat voor het financieren van zijn programma’s via een of andere vorm van bezuinigingen. Daarbovenop heeft hij sterke signalen afgegeven dat hij van plan is miljardair-erfgename Jessica Tisch aan te houden als politiecommissaris.
Voormalig Amerikaans president Barack Obama belde Zohran zelf twee keer tijdens de zomer. Nadat hij Zohrans campagne had geprezen, zou Obama volgens berichten advies hebben gegeven over welk soort “infrastructuur” Zohran zou moeten opbouwen om te kunnen regeren, en bood hij aan als “klankbord” te fungeren voor zijn toekomstige voorstellen.
In zijn laatste ambtsjaar keurde Obama een tienjarig militair hulppakket van 38 miljard dollar voor Israël goed – geld dat later zou worden gebruikt bij het afslachten van tienduizenden Gazanen. Hij is nauwelijks een waardig ‘klankbord’ voor een kandidaat die grotendeels won dankzij zijn steun voor Palestijnse rechten.
Obama en de rest van de heersende klasse willen dat Zohran zich aan ‘hun regels’ houdt – regels die door kapitalisten zijn opgesteld om hun rijkdom en macht veilig te stellen. Zohran zou er goed aan doen het “advies” van deze beproefde vijanden van de arbeidersklasse volledig te negeren en wantrouwen. De arbeiders hebben geen enkel gemeenschappelijk belang met deze mensen, en absoluut niets van hen te leren. Figuren als Barack Obama, Kathy Hochul, Chuck Schumer, Patrick Gaspard, Sally Susman en hun soortgenoten verdienen slechts minachting en zouden ver van Zohrans organisatie gehouden moeten worden.
Als de kapitalisten graag ‘kennismakingsgesprekken’ met Zohran willen voeren, prima – maar die bijeenkomsten moeten volledig openbaar zijn.
Militante klassenstrijdtactieken zijn nodig
In oktober noemde The New York Times Zohran een “goed opgeleide en welgemanierde zoon van Manhattan-intellectuelen” en merkte goedkeurend op dat hij “luistert, vragen stelt en vriendelijk is,” terwijl hij de zakenleiders geen lessen leert, maar hun standpunten in zich opneemt en soms belooft over hun argumenten na te denken.”
Maar de kapitalistische klasse is een meedogenloze en vastberaden vijand. Zij begrijpen dat hun belangen lijnrecht tegenover die van de arbeidersklasse staan. Ze kunnen niet worden ‘ingepakt’, tot rede gebracht, of op een andere manier overtuigd worden om echte hervormingen te steunen – want hervormingen liggen eenvoudigweg niet in hun klassenbelang. In onze tijd kan alleen een totale klassenstrijd serieuze concessies afdwingen.
Zoals alle reformisten probeert Zohran ‘alles voor iedereen te zijn’: hij belooft substantiële hervormingen aan de arbeidersklasse, terwijl hij de kapitalisten verzekert dat hun winsten veilig zullen blijven. Dat zou één ding zijn als het wereldkapitalisme zich in een algemene bloeifase bevond, zoals tussen 1946 en 1973. Maar in een tijdperk van kapitalistisch verval is dat simpelweg onmogelijk.
In de context van een mondiale overproductiecrisis verliest het Amerikaanse imperialisme zijn voorsprong op het opkomende Chinese imperialisme. De kapitalisten beschouwen zelfs kleine inperkingen van hun winsten als een ernstige bedreiging. Bovendien zou het toestaan van substantiële hervormingen het risico bevatten dat de arbeidersklasse zich gesterkt zou voelen om meer op te eisen – de eetlust komt immers tijdens het eten. Er zijn nu al berichten dat de grote spelers op Wall Street “hun volgende zet aan het beramen zijn.” De heersende klasse zal Zohrans programma – hoe gematigd en “redelijk” het ook moge zijn – met hand en tand bestrijden.
Om de Bijbel te citeren: “Niemand kan twee heren dienen.” In zijn poging om zijn hervormingen te realiseren en de socialistische beweging werkelijk vooruit te helpen, zijn Zohrans enige betrouwbare bondgenoten de arbeiders en jongeren die hem het burgemeesterschap bezorgden. Zohran heeft herhaaldelijk naar de Democratische Partij verwezen als “onze partij.” Maar vanuit het standpunt van de arbeidersklasse en de socialistische beweging is het niet “onze” partij. Het is hun partij – de partij van de kapitalisten – en het begrijpen van dat onderscheid is cruciaal voor succes.
De kapitalisten voeren de druk op Mamdani op. Door zich kandidaat te stellen binnen de kapitalistische Democratische Partij heeft hij zichzelf in een lastige positie gemanoeuvreerd. Maar het is nog niet te laat om volledig met dat politieke kader te breken en zijn campagne te transformeren tot een zenuwcentrum voor totale klassenstrijd.
Er is nooit een beter moment geweest om te breken met de Democraten en een klassonafhankelijke arbeiderspartij op te bouwen.
Zohran, inmiddels een nationaal bekend figuur, is verkozen tot burgemeester van de grootste stad van de VS. Achter hem staat een leger van vrijwilligers dat een serieuze strijd tegen de miljardairs wil voeren. Met één enkele video op Instagram zou hij zijn 100.000 vrijwilligers en vijf miljoen volgers kunnen oproepen om een nieuwe politieke partij te vormen – volledig onafhankelijk van de Democraten. Zo’n partij zou niet louter een verkiezingsvehikel zijn, maar de organisatie van een serieuze strijd van de arbeidersklasse.
Gezien de afkeer die miljoenen mensen hebben voor beide bourgeois partijen, zou dit zich als een savannevuur verspreiden naar elke grote stad van het land en de basis leggen voor een massale arbeiderspartij in de VS. De beweging kan in New York beginnen, maar om te kunnen winnen moet ze zich landelijk uitbreiden. Nu is het moment voor durf en moed – de hele wereld kijkt toe! De sceptici zullen zeggen dat zo’n koers ‘onrealistisch’ is. Maar wat werkelijk onrealistisch is, is het idee dat er enige wezenlijke verandering kan komen uit de partij van de Clintons, Joe Biden en Andrew Cuomo.
Bij het samenstellen van zijn regering zou Zohran uitsluitend moeten vertrouwen op leden van de DSA en andere basisorganisatoren uit zijn campagne, en geen aandacht moeten schenken aan de pogingen van het Democratische establishment om zich naar binnen te wurmen. Hij zou moeten beloven slechts het loon van een gemiddelde werker te accepteren – en de top van het stadsbestuur zou hetzelfde moeten doen.
De nieuwe regering zou zichzelf niet moeten zien als een specifiek New Yorks project, maar als het brandpunt van een nationale strijd tegen de Amerikaanse kapitalistische klasse als geheel. De problemen waarmee arbeiders in New York te maken hebben, zijn dezelfde problemen die arbeiders in het hele land verpletteren: lage lonen, dalende werkgelegenheid, onbetaalbare huisvesting, dure levensmiddelen en gezondheidszorg, enzovoort.
Door openlijk te breken met elke associatie met de Democratische Partij en zich rechtstreeks te richten tot de arbeidersklasse van New York en de Verenigde Staten als geheel, zou hij een grote stap zetten in de strijd tegen de reactionaire ‘cultuuroorlog’-tegenstellingen die Amerikaanse arbeiders tot op het bot verdelen. Op die basis zou het mogelijk zijn een landelijke strijd te starten voor betaalbare huisvesting (met huren begrensd op 10% van het inkomen), goedbetaalde cao-banen voor de heropbouw van de infrastructuur, gratis openbaar vervoer, betaalbare kinderopvang en een hoogwaardig, genationaliseerd zorgstelsel.
De inzet is hoog. Als Zohran de weg van klassensamenwerking blijft volgen, zal hij onvermijdelijk zijn achterban moeten verraden, ongeacht zijn intenties. Mocht dat gebeuren, dan zal de bourgeois pers alle problemen van het kapitalisme in New York – dakloosheid, werkloosheid, enzovoort – presenteren als de onvermijdelijke gevolgen van het ‘socialisme’. Dat zou het idee van socialisme als geheel kunnen schaden.
Aan de andere kant, als Zohran deze kans grijpt om een nietsontziende strijd tegen de kapitalistische klasse te beginnen, zou de socialistische beweging de Amerikaanse politiek volledig op zijn kop kunnen zetten. Niet besloten vergaderingen met kapitalisten, maar stakingen, demonstraties, massabetogingen en algemene stakingen in New York City, Albany en door het hele land – dát is de weg vooruit.
De kameraden van de Revolutionary Communists of America zullen midden in deze strijd staan, zij-aan-zij vechtend met onze klasse. We willen graag in gesprek gaan met Zohrans aanhangers in New York City en in het hele land, en blijven onze perspectieven delen over hoe de beweging rond Zohran succesvol kan zijn. We zullen vastberaden acties steunen en terugvallen bekritiseren. We hebben er vertrouwen in dat, zolang we de lessen uit het verleden trekken, de hoogtijdagen van de socialistische en communistische beweging in Amerika nabij zijn.
