De financiële markten zijn geschokt door Trumps aankondiging van nieuwe importheffingen gisteren. Het vertrouwen van de collectieve kapitalistische klasse heeft een zware klap gekregen, nu Trump de hoogste importheffingen sinds de 19e eeuw oplegt.
De S&P 500 daalde met 3 procent, de Nasdaq met 4 procent. Aandelen van Apple daalden met 8 procent, Nike met 11 procent, Ralph Lauren 12 procent, Nvidia 5 procent, enzovoorts. Iedereen die importeert uit Zuidoost-Azië werd zwaar getroffen, te beginnen met de kledingindustrie. Vietnam, Cambodja, Laos, Sri Lanka, Bangladesh, Indonesië en Myanmar werden allemaal getroffen met heffingen tussen de 35 en 49 procent. Dit zal een grote impact hebben op de gehele economie in die regio. Meer dan een derde van de export van zowel Vietnam als Cambodja is bestemd voor de Amerikaanse markt.
De daling op de aandelenmarkten liet zien dat de heffingen erger waren dan verwacht. Tien procent op alle importen, plus selectief hogere tarieven op alle belangrijkste handelspartners van de VS, komt – afhankelijk van hoe je het berekent – uit op een gemiddelde heffing van 29 procent volgens Evercore ISI, of 18 procent volgens Goldman Sachs. Hoe dan ook, zoals Goldman Sachs opmerkt, is de kans groot dat dit percentage nog zal stijgen, wanneer sectoren zoals koper, farmaceutica, halfgeleiders en hout hun eigen heffingen opgelegd krijgen.
De impact op de wereldeconomie zal aanzienlijk zijn, aangezien de meeste landen een aanzienlijke handelsrelatie met de VS hebben. De zes procent daling van de olieprijs onthult de bezorgdheid onder oliehandelaren dat er een recessie op komst is.
Zoals te verwachten viel, zijn de handelspartners van de VS niet blij met de heffingen, maar het is duidelijk dat ze vrezen om in een handelsoorlog met de VS verwikkeld te raken, met alle gevolgen van dien. Italië en Spanje riepen op tot “constructieve onderhandelingen”. De Britse regering “raadpleegt” CEO’s over mogelijke tegenmaatregelen. Japan reageert ook relatief terughoudend.
De relatief beperkte onmiddellijke reactie weerspiegelt de terughoudendheid van regeringen om hun eigen economieën verder te schaden met aanvullende handelsmaatregelen. Toch zullen, naarmate de situatie verder verslechtert – dit jaar of volgend jaar – nieuwe maatregelen worden ingevoerd. In de jaren dertig kwamen ook niet alle protectionistische maatregelen tegelijk, maar geleidelijk, land na land, naarmate de crisis verergerde, regeringen wisselden, enzovoorts.
De Zuid-Koreaanse regering, die probeert in de gunst te komen bij Trump, tracht het probleem op te lossen door haar industrieën te subsidiëren, waarbij de kosten worden afgewenteld op Zuid-Koreaanse arbeiders. Dit is nog een maatregel die op tafel ligt voor de bourgeoisie in de getroffen landen. Via directe subsidies of door aanvallen op arbeidsomstandigheden kunnen de kapitalisten proberen als reactie hun eigen arbeiders uit te knijpen.
Trump voert ook de ‘pijn’ thuis op, zoals hij had beloofd. Stellantis kondigde 900 tijdelijke ontslagen aan op vijf locaties in de VS. Nu de kosten van Amerikaanse producten stijgen door de heffingen, zullen Amerikaanse consumenten de hand op de knip houden in afwachting van betere tijden. De auto-industrie maakt zich grote zorgen over de heffingen op geïmporteerde onderdelen die nodig zijn voor assemblage in de VS.
Ook de exportindustrieën zullen worden getroffen, eerst door een schok in de eigen kosten, en vervolgens door vergeldingsmaatregelen. Daar komt nog bij dat de grootschalige heffingen naar verwachting ongeveer 2,5 procent zullen toevoegen aan de jaarlijkse inflatie, wat de koopkracht van Amerikaanse arbeiders zal aantasten.
Hoe ver en diep de gevolgen hiervan zullen reiken, is nog onbekend. Maar het afbrokkelen van tachtig jaar handelsintegratie zal enorme gevolgen hebben voor de wereldeconomie. Alle voordelen van wereldhandel – zoals hogere productiviteit en goedkopere producten – staan op het spel.
Er zal nu een nog hevigere concurrentiestrijd op de wereldmarkt beginnen, nu de toegang tot de Amerikaanse markt moeilijker wordt en consumenten, bezorgd over de toekomst, hun uitgaven inperken. Hoe lang duurt het nog voordat de kwakkelende EU extra importheffingen oplegt – niet alleen aan de VS, maar ook aan China en andere landen – om ‘dumping’ tegen te gaan?
Er bestaat geen twijfel over wie de rekening van deze crisis gepresenteerd zal krijgen: de werkende klasse. De werkende klasse zal hard moeten vechten tegen de komende golf van maatregelen: tegen fabriekssluitingen, tegen aanvallen op lonen en arbeidsvoorwaarden, tegen bezuinigingen op sociale uitgaven, enzovoorts. De intensivering van internationale conflicten zal haar spiegelbeeld vinden in de intensivering van de klassenstrijd.
